Η λέξη εξάρτηση ίσως ν’ ακούγεται βαριά στ’ αυτιά μας. Ιδιαίτερα όταν πρόκειται για το φαγητό, το απαραίτητο μέσο επιβίωσής μας, και όχι μόνο!

 

Υπερκατανάλωση τροφών που ενισχύουν την εξαρτητική συμπεριφορά

Η υπερφαγία τροφίμων πλούσιων σε ζάχαρη, αλάτι και λιπαρά ερεθίζουν τους γευστικούς μας κάλυκες και προσφέρουν μια έντονη γευστική ικανοποίηση. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι σπάνια θα επιθυμήσει κάποιος να υπερκαταναλώσει μαρούλια, σε αντίθεση με τρόφιμα ιδιαίτερα νόστιμα όπως η σοκολάτα ή το τυρί. Εξαιτίας αυτής την αίσθησης ικανοποίησης η επανάληψη της κατανάλωσης τους είναι πολύ πιθανή.

Επιπλέον, ο εγκέφαλος απελευθερώνει ντοπαμίνη -το νευροδιαβιβαστή της ικανοποίησης- έτσι, φαίνεται πως κατά μια έννοια, το ίδιο το σώμα μας παροτρύνει να επιδιώξουμε να ξαναφάμε το συγκεκριμένο τρόφιμο έτσι ώστε να ξαναέχουμε τη συγκεκριμένη γευστική απόλαυση και την ίδια ευχάριστη εμπειρία. Να λοιπόν τι συμβαίνει όταν δοκιμάζουμε ένα απολαυστικό έδεσμα και πολύ σύντομα επιθυμούμε να καταναλώσουμε λίγο ακόμα και λίγο ακόμα και λίγο ακόμα…

Όπως συμβαίνει με όλες τις εξαρτήσεις, το άτομο αρχίζει να αναζητά όλο και περισσότερο την τροφή που συνδέετε με ευχάριστα συναισθήματα.

 

Η εξάρτηση από το φαγητό ίσως είναι σημείο των καιρών…

 

Ο νευροδιαβιβαστής της ντοπαμίνης που εμπλέκεται σε αυτό το κύκλωμα ανταμοιβής (κατανάλωση τροφής → ικανοποίηση) παρατηρείται σε δραστηριότητες που μπορεί να οδηγήσουν σε εξαρτητικές συμπεριφορές όπως ο τζόγος, το αλκοόλ και το σεξ. Δραστηριότητες δηλαδή που δημιουργούν ευχάριστα, έντονα συναισθήματα και το άτομο μπορεί να αρχίσει να τα αναζητά όλο και περισσότερο.

Στην εποχή μας αξίζει να σημειωθεί ότι η τροφή καλύπτει ένα τεράστιο κομμάτι των κοινωνικών επαφών, της διασκέδασης μας, ενώ υπάρχει μια υπερπληθώρα προσφοράς γευστικών και ελκυστικών τροφίμων σε προσιτές τιμές. Μοιάζει σαν η εξάρτηση από την τροφή να είναι για κάποιους η πιο εύκολη και οικονομική διέξοδος που προσφέρεται πλέον για να νιώσουν ευχάριστα -φυσικά, αυτό το ευχάριστο συναίσθημα διαρκεί μόνο για λίγο-.

Η εξάρτηση από την τροφή έχει κοινά χαρακτηριστικά με άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες (Davis & Carrer 2009) όπως η απώλεια ελέγχου, η ανεκτικότητα, το στερητικό σύνδρομο, η έντονη και ακατάσχετη επιθυμία, η υποτροπή, η λειτουργία του κυκλώματος της ανταμοιβής, η παρορμητικότητα και η δυσλειτουργική λήψη αποφάσεων.

Πρόκειται, λοιπόν, για έναν φαύλο κύκλο μιας μη φυσιολογικής σχέσης με την τροφή, που φέρνει το άτομο σε μία κατάσταση εκτός ελέγχου.

Αν αναρωτιέστε τι συμπεριφορές εμπεριέχει μια μη φυσιολογική σχέση με την τροφή, σας παραθέτω κάποια συμπτώματα:

Να καταναγκάζω τον εαυτό μου να φάει/Να έχω υπερφαγικά επεισόδια/Να έχω εμμονή με το φαγητό/Να τρώω στα κρυφά/Να χάνω τον έλεγχο όταν τρώω/Να τρώω ενώ δεν πεινάω/Να τρώω για να καλύψω άσχημα συναισθήματα/Να συνεχίζω να τρώω κι ας είμαι χορτάτος-η

Αν διαγνώσει κανείς ότι έχει μία εξαρτητική σχέση με το φαγητό, έχει κάνει ένα σημαντικό πρώτο βήμα. Οι άνθρωποι που επιτυγχάνουν ν’ απαλλαγούν από το βάρος της εξάρτησης είναι αυτοί που από αντιδραστικοί γίνονται ενεργητικοί! Αυτοί, δηλαδή, που σταματούν να ψάχνουν τον «φταίχτη» για την εξάρτησή τους αλλά αναζητούν τις αιτίες και αναλαμβάνουν την ευθύνη του εαυτού τους.

 

0